ساز دوتار خراسانی

آشنایی  با ساز دوتار

دوتار یکی از سازهای زهی زخمه‌ای (مضرابی) است و دارای ۲ سیم می‌باشد. در هنگام نواختن این ساز، معمولاً با ناخن به جای مضراب زخمه می‌زنند دوتار دارای شکمی گلابی شکل و دسته‌ای نسبتاً دراز است و 17 تا 20 دستان بر دسته آن بسته می‌شود. برخی از دوتارهای محلی در نواحی مختلف جنوب ایران فاقد دستان است.

مقایسه ساز دوتار و تنبور

دوتار و تنبور هر دو دارای کاسه ای گلابی شکل می باشند، جنس این کاسه ها از چوب درخت توت است. ساز دوتار مانند تنبور دارای دسته ای بلند است که جنس آن از چوب گردو یا زردآلو می باشد. ساز دوتار دارای دو سیم است اما ساز تنبور سه سیم دارد ، چون بعدها یک سیم هم به آن اضافه شد. در زمان های قدیم به جای این سیم ها از ابریشم استفاده می شد که بعدها سیم های فلزی جایگزین ابریشم شدند. دوتار دارای دو گوشی است اما تنبور در حال حاضر دارای سه گوشی می باشد. بقیه اجزای دوتار و تنبور سیم گیر، خرک و شیطانک می باشند.

اجزای تشکیل دهنده ساز دوتار

مهمترین جزء تشکیل دهنده دوتار چوب است که کاسه ی آن معمولا از جنس چوب درخت توت و دسته ی آن معمولا از جنس چوب درخت زردآلو ساخته می شود. صفحه ساز نیز معمولا از جنس چوب درخت توت است. سیم گیر که سیم ها بر روی آن وصل می شود از جنس چوب درخت توت یا زردآلو است.

خرک ساز که از بازی و حرکت اضافه ی سیم ها جلوگیری می کند و معمولا از قطعات کوچک چوبی یا پلاستیکی ساخته می شود. پرده ها از جنس نخ پلاستیکی و یا روده ی گوسفند هستند و برای تنظیم کوک نت های ساز از آنها استفاده می شود و دست نوازنده هنگام نواختن پشت پرده ها قرار می گیرد.