زنبورک، که به آن هارپ یهودی (jew ‘s harp) هم گفته می‌شود یک ساز قدیمی با ساختاری به‌ظاهر ساده است. باستان‌شناسان می‌گویند قدمت این ساز به قرن ۴ میلادی برمی‌گردد و اگرچه خاستگاه دقیق آن مشخص نیست، اما نخستین نقاشی‌های به‌دست آمده از این ساز نشان می‌دهد که ریشه آن به کشورهایی مثل مغولستان و چین برمی‌گردد.
ساز زنبورک از جنس فلز است و متعلق به دسته ای از ساز هاست که لاملوفون (lamellophones) نامیده می شوند. این ساز از یک سمت وصل و از سمت دیگر آزاد است. همین کوبیدن باعث ایجاد لرزه می شود. نوازنده با تغییر موقعیت آن در دهان و کنترل کردن نفس هایش، نُت های متفاوتی می نوازد.
تاریخچه ساز زنبورک
تاریخ ساز زنبورک به ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می رسد و اولین بار در چین استفاده شد. این ساز به تدریج در سراسر آسیا و اروپا ظاهر شد؛ زیرا مسیر های تجاری در قرن های بعدی رشد کردند و تجارت گستردگی پیدا کرد.
در آن زمان این ساز یک قاب برنجی یا آهنی، شبیه به چنگال با یک فنر فولادی در بین دو طناب بود. نوازندگان با قرار دادن قاب روی دندان های جلویی خود و تکان دادن فنر، صدای تابدار متمایزی ایجاد می کردند.
در اوایل قرن هفدهم اروپائیان این ساز را در بارهای تجاری ای که شامل اجناس گوناگون می شد با بومیان آمریکا معامله می کردند. مردمان بومی آمریکا تصور نمی کردند که این وسیله، آلت موسیقی باشد و با آن بازی می کردند.
حدود ۵۰ سال پیش در میشیلیماکیناک حدود ۱۷۲ ساز زنبورک و قطعات آن در حفاری های صورت گرفته، یافت شده است. در قرن هجدهم ساز زنبورک های اروپایی در اَشکال گوناگونی ظاهر شدند، زنبورک هایی که سرشان گرد یا مثلثی بود.
ساز زنبورک های برنجی سر گرد در این زمان بیشتر از انواع دیگر آن استفاده می شد؛ اما انواع گوناگونی از هر جنس در این حفاری پیدا شد. برای مثال در خانه تاجری هشت زنبورک آرواره ای پیدا شد؛ از جمله سه زنبورک که آنقدر کوچک هستند که فقط یک کودک می توانست از آن استفاده کند.
شیوه صحیح گرفتن زنبورک با دهان
۱. جایگاه و نحوه قرارگیری دست را تنظیم کنید.
اگر راست‌دست هستید با دست چپ خود و اگر چپ‌دست هستید با دست راست ساز زنبورک را محکم در دست نگه دارید. با انگشت شست و اشاره خود حالتی شبیه c ایجاد کنید که بتوانید با آن فرام یا بدنه (frame) ساز را بگیرید. قسمت گرد زنبورک را با قسمت c مانند دست خود بگیرید.
۲. با انگشت شست و اشاره فرام را بگیرید.
مطمئن شوید که گیره (ضامن) (trigger) به سمت صورتتان نیست. گیره یا ضامن قسمتی است که از دهان‌گیر (reed) در قسمت وسط ساز، بیرون زده است. اگر گردی ساز از گردی‌ای که با انگشت شست و اشاره ایجاد کرده‌اید بیشتر است، از هر سه انگشت میانی و اشاره و شست برای گرفتن بدنه ساز استفاده کنید.
۳. جایگان آن را در دهان خود تنظیم کنید.
دهان خود را اندکی باز کنید و بازوهای (arms) زنبورک را به دندان‌های خود بچسبانید. دوباره سعی کنید ساز را طوری قرار دهید که گیره دهان‌گیر رو به شما نباشد و برای این کار باید لبه شیب‌دار ساز را محکم به دندان‌ها بچسبانید. دندان‌هایتان را بالای لبه شیب‌دار قرار ندهید. زنبورک را به دندان‌هایتان بچسبانید. به‌خاطر دندان‌هایتان لازم است که از فشار زیادی استفاده کنید. اگر زنبورک را در حالت مناسبی قرار ندهید ممکن است دندان‌هایتان آسیب ببینند یا بشکنند.
۴. لبهایتان را کمی از هم باز کنید تا حدی که راه برای خروج صدا فراهم شود.
برای اینکه صدای خوبی از زنبورک دربیاید باید با دندان‌هایتان تماس پیدا کند. دهانه آن باید شفاف باشد تا دهان‌گیر صدا تولید کند. لبهایتان را آرام باز کنید و کمی جمع کنید. راه را برای تولید صدا از طریق دهان‌گیر باز کنید.
