نایب اسدالله
نایب اسدالله استاد نی فرزند نایب حسین خان که یکی از هنرمندان آن زمان به شمار میرفت.
نایب شاگرد ابراهیم آقا باشی و همچنین پدر هنرمند خویش بود ولی تنها به دلیل علاقه و پشتکار و خلاقیت توانست در زمره یکی از بزرگترین نوازندگان دوران خویش درآید.
وی همراه با ناصرالدین شاه در یک سفر به انگلستان عزیمت کرد و در کنسرت بزرگی که توسط ملکه وقت آن کشور برپا گردیده بود، شرکت جست. در این هنرنمایی بینالمللی موسیقیدانان و نوازندگان اکثر کشورها شرکت داشته و برنامههای هنری متعدد اجرا کردند.
در پایان مراسم با اشاره ناصرالدین شاه نایب نی را از جیب خود بیرون آورده و شروع به نواختن آن میکند، به طوریکه همه حضار شرکت کننده را مات و مبهوت میسازد.
ملکه نیز چنان تحت تأثیر این صوت دلنشین واقع میگردد که بیاختیار گردنبندش را بیرون میآورد و بر گردن نایب آویزان میکند و رو به حضار میگوید:
«باید اعتراف کرد این مرد ایرانی با چوبی خشک که بیش از چند سوراخ در آن دیده نمیشود چنان غوغایی کرد که تمامی سازهای پیشرفته امروزی را منهدم ساخت.»
حسن کسایی
حسن کسایی موسیقی شناس، ردیف دان، نوازنده و استاد نی و سه تار و از نامداران موسیقی سنتی ایرانی به خصوص مکتب اصفهان در سوم مهر ۱۳۰۷ خورشیدی در اصفهان متولد شد.
حسن کسائی مدتی آواز و گوشههای موسیقی ایران را نزد تاج اصفهانی و ادیب خوانساری آموخته و نِی را از مهدی نوایی فرا گرفت. وی هر زمان که به تهران میرفت از کلاسهای ابوالحسن صبا استفاده مینمود.
تاپیرات وی بر نی نوازی
حسن کسایی به نوعی از ابتدا شروع به ابداع تکنیک و پیاده کردن تمام دستگاهها در ساز نِی نمود.
در گذشته صدای نِی، همراه با ناخالصی زیاد بود؛ یعنی نواختن آن به صورتی بود که تفاوت محسوسی بین صداهای اوج، بم و بم نرم نبود، ولی استاد کسایی توانست با تغییر حالت در زبان، در محل استقرار زبان، حالت لب و فرم سر نی، صدایی بسیار شفاف و بدون ناخالصی از نی تولید کند.
همین پیشرفت باعث شد تا نوازندگی نی او، به رادیو راه پیدا کند. تکنوازیها و همکاری با نوازندگان و خوانندگان مشهور آن زمان چون جلیل شهناز، علی تجویدی، احمد عبادی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری و… باعث شد تا نی همردیف سازهای دیگر قرار بگیرد.
بعد از این دوره اغلب ارکسترهای ایرانی شروع به استفاده از این ساز کردند و این احساس نیاز باعث رشد روزافزون نوازندگان نی شد که حتی امروزه به عنوان یک رشته تخصصی در دانشگاه تدریس میگردد.
به گفتهٔ محمدرضا لطفی، نوازندهٔ تار و منتقد موسیقی، حسن کسایی با مجموعهٔ «ردیف نی» – که در هشتاد سالگی ضبط کرده بود- نخستین اثر آموزشی برای علاقهمندان به نی نوازی را مدون کرده بود.
سیامک جهانگیری
سیامک جهانگیری (زاده ۱۳۵۰) آهنگساز و نوازنده اهل چالوس است.
او موسیقی و فراگیری نی را نزد استاد نی عبدالنقی افشارنیا از ۱۲ سالگی آغاز نمود. در سال ۱۳۷۱، با ورود به دانشکده هنرهای زیبا و تحصیل در رشته موسیقی، از محضر اساتیدی چون مجید کیانی، داریوش طلایی و… بهره جست و همزمان در زمینهٔ نوازندگی، از تجربیات محمد علی کیانینژاد بهرههای فراوان برد.
فعالیت حرفه ای سیامک جهانگیری
وی در سال ۱۳۷۶، با ارائه رساله نظری خود، با عنوان بررسی ساختار ملودی در نی، که خلاصهٔ آن در مجله «مقام» به زبان فارسی و انگلیسی به چاپ رسید، در رشتهٔ موسیقی فارغالتحصیل شد.
قطعهٔ «سوار» از ساختههای سیامک جهانگیری در زمان دانشجویی (زمستان ۱۳۷۴)است که در سال ۱۳۷۶ توسط پنج نی و یک نقاره و تنبک، در تالار رودکی اجرا گردید.
در این قطعه سعیشده، ضمن استفاده از خصلتها و تواناییهای تکنیکی و صوتی ساز «نی»، یک ترکیب صوتی، در خصوص گروه «نی» در نظر گرفته شود.